Kanunda öngörülen ceza miktarı bakımından ağır ceza gerektiren suçlara bakan, ilk derece ceza yargılamasını yapmakla görevli olan mahkeme ağır ceza mahkemesidir. Ağır ceza davası, ağır ceza mahkemelerinde görülen bir ceza davası türüdür. Ceza hukuku kapsamında işleyen ağır ceza davaları, ağır ceza avukatı tarafından ele alınmakta ve bünyesinde ağır ceza suçlarını işlemektedir. Tutuklu ya da tutuksuz olarak görülebilecek ağır ceza davaları, ağır ceza mahkemesinde görüldüğü için mahkemelerin ağır ceza davalarındaki rolü çok önemlidir.
Ağır ceza mahkemesi, adli yargı ilk derece mahkemesidir. Her il merkezi ile bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunlukları göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur. Bulundukları il veya ilçenin adı ile anılır. Heyet halinde çalışır, bir başkan ve yeteri kadar üye bulunur. Toplanması için bir başkan ve iki üye şarttır. İş durumunun gerektirdiği yerlerde birden fazla daire şeklinde örgütlenebilir ve bu daireler numaralandırılır.
Ağır ceza mahkemesi, birinci dereceden ceza yargılanmasında kanunda belirtilen ceza miktarı bakımından en ağır olan suçlara bakan mahkeme birimi olarak bilinmektedir. Ağır ceza mahkemelerinin kapsamlı görevleri ile 5235 sayılı kanunun 12. maddesinde düzenlenmiş ve açıklanmıştır. İşlenen bir suçun ağır ceza mahkemesinde yargılanmasını gerektiren bir durum olup olmadığını tespit edebilmek adına 5234 sayılı kanunun 12. maddesine başvurulur ve suç vasfı ile ceza miktarı yönünden gerekli kriterlerin yerine getirilip getirilmediği araştırılır. Eğer suç, ağır ceza davaları kapsamında ağır ceza mahkemesinin bakabileceği türden bir suç değilse, asliye hukuk mahkemesine devredilir. Bununla birlikte söz konusu sanık 18 yaşından küçük ise ağır ceza hakimi, davanın çocuk ağır ceza mahkemesinde görülmesine dair karar verir. Aynı zamanda bir suç sebebi ile savcılık soruşturması aşamasında mahkeme tarafından verilmesi gereken kararların tamamı, Sulh Ceza Hakimliği tarafınca verilmektedir.
Ağır ceza mahkemelerinin temel görevi, ceza hukukunun kovuşturma aşamasında kişinin özgürlüğünü ilgilendiren tüm konularda karar alma yetkisini kullanmaktan ibarettir. Buna ek olarak ağır ceza mahkemesinin soruşturma esnasındaki temel görevleri aşağıdaki gibidir:
• Telekomünikasyon yoluyla iletişim dinleme, iletişimi kayda alma ve sinyal bilgilerini değerlendirme (Bu yöntemlere oy birliği ile alınan ağır ceza mahkemesi kararları sayesinde başvurulabilir.)
• Gizli soruşturmacı görevlendirme (Yine oy birliği şartı aranır.)
• Sanık ya da şüphelinin teknik araçlarla izlenmesi (Oy birliği aranır.)
• Hak, alacak ve taşınmazların söz konusu olduğu ağır ceza mahkemesi suçlarında söz konusu hak, alacak ve taşınmazlara el koyulması (Oy birliği aranır.)
• Cumhuriyet savcılıkları arasındaki yetki anlaşmazlıkların ele alınması ve çözüme kavuşturulması için aksiyon alınması (Oy birliği aranmaz.)
Ağır ceza mahkemesinin bu kapsamda bakmakla yükümlü olduğu dava türlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Kasten adam öldürme suçu
• Taksirle ölüme neden olma
• Neticesi sebebi ile ağırlaşmış yaralama suçu
• Yağma & gasp suçu
• Zimmet suçu
• Rüşvet suçu
• İrtikap suçu
• Hileli iflas suçu
• Nitelikli dolandırıcılık suçu
• Resmi belgede sahtecilik suçu
Ağır ceza mahkemeleri, özel kanunlar açık bir şekilde ayrı bir suça daha bakma görevi belirtmediği sürece, yukarıda sayılan suçlara bakmakla görevlidir. Bununla birlikte 5237 sayılı TCK’da yer alan 318, 319, 324, 325 ve 332’nci maddeler kapsamındaki suçlar ise ağır ceza mahkemesinin görevi dahilinde olan suçlar değildir. Bu bölümlerde yer alan belli başlı suçlara dair davalara bakma yetkisi ise yine ağır ceza mahkemelerine verilmiştir. O suçları şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı işlenen suçlar
• Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar
• Devlet sırlarına karşı suçlar
• Devlet casusluğu
• Milli savunmaya karşı suçlar
• Terörle Mücadele Kanunu çerçevesinde propaganda yapma suçu ve örgüt üyeliği suçu
Tüm bunlarla birlikte ağırlaştırılmış müebbet, müebbet hapis ve 10 yıldan fazla hapis cezası gerektiren tüm suçlar da yine ağır ceza mahkemesinin yetki alanına girmektedir. Bu noktada belirmekte fayda vardır ki mahkemenin görevlerinin belirlenmesine rol oynayan en önemli kriter, hafifletici ya da ağırlaştırıcı nedenleri gözetmeden kanunda yer alan suçların cezasının üst sınırının göz önünde bulundurulması gerektiğidir.
Ağır ceza davalarının süresi, davada yargılanan sanıkların sayısına, dava konusu ile ilişkili delillerin toplanmasına, tutuklu sanıkların bulunmasına ve benzeri pek çok faktöre göre değişkenlik gösterebilmektedir, bu yüzden de ağır ceza mahkemesi süresi ile ilgili net bir süre aralığı vermek mümkün değildir. İlk duruşma ile diğer duruşmalar arasındaki süre, tüm bu faktörlere göre uzayıp kısalabilir.
Ağır ceza davalarının ne kadar sürdüğünü etkileyen bir diğer önemli unsur da dava öncesinde soruşturma aşamasında ifadesi alınan ya da alınamayan tanıkların, kovuşturma süreci geldiğinde dinlemesidir. Ağır ceza davaları, yalnızca yere mahkeme süreci ile değerlendirilmemelidir; ne de olsa ağır ceza davalarının Yargıtay süreçleri de bu aşamaları uzatabilmektedir. Süreler yargılamanın işleyiş hızına ve dava sürecini etkileyen diğer faktörlere göre farklılık gösterebilir.
Ağır ceza davalarında itiraz, birinci dereceden olan mahkemenin verdiği kararın, aynı derecedeki bir başka mahkeme tarafından değerlendirilmesini öngören bir süreçtir. Başka bir deyişle ağır ceza mahkemesinin davayı henüz neticelendirmeden verdiği ara kararına itiraz etmek mümkündür.
Ağır ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi başkanı tarafından alınan kararlara itiraz etme süresi kanunlara göre tebliğden sonra 7 gündür. Buna ek olarak ağır ceza mahkemesinin aldığı “hükmün açıklanmasının geri bırakılması” kararına ilişkin de itiraz etmek mümkündür.
WhatsApp
